mystieke middeleeuwen

Zondag is het de eerste adventszondag. Die vormt tevens het begin van het kerkelijk jaar. Wat houdt advent in en besteedde de kerk er altijd aandacht aan? Advent aan de hand van enkele kernwoorden.

Advent – komt van het Latijnse woord adventus, dat ”komst” en ”eraan komen” betekent en ook een afgeleide is van advenire: ergens naartoe komen. Adventus is de Latijnse vertaling van het Griekse parousia, dat over het algemeen gebruikt wordt in verband met de wederkomst van Christus.

Betekenis Advent – is de tijd van voorbereiding op Kerst. De kerk staat stil bij de voorzeggingen van de komst van Jezus Christus in het vlees op aarde.

Geschiedenis – Sinds wanneer advent wordt gehouden, is onduidelijk. Er zijn bronnen bekend uit de vijfde eeuw die erop wijzen dat er in de periode voor Kerst preken werden gehouden over de voorzegging van de geboorte van Jezus door de engel Gabriël aan Maria. Het concilie van Efeze in 431 gaf opdracht om preken rond dat thema te houden in de periode voorafgaand aan Kerst. Bisschop Gregorius van Tours (circa 538-594) was de eerste die advent noemt. Hij schreef in een boek dat Perpetus, een van zijn voorgangers, rond 480 een vastentijd voorafgaand aan Kerst had ingesteld. De vastentijd begon op de dag van Sint-Maarten, 11 november. Het is uit de tekst niet duidelijk op te maken of dit de instelling van iets nieuws of de bekrachtiging van een bestaand gebruik behelst. De adventstijd varieerde qua lengte. Het was mogelijk Gregorius I de Grote (paus van 590-604) die de adventsperiode vaststelde op vier weken. De oudste bron die echt iets zegt over een adventsperiode van vier weken is een brief van paus Nicolaas I (820-867) aan de Bulgaren.

Vasten – Omdat de kerk ook stilstond bij Christus’ wederkomst, was de adventstijd meer dan nu een periode van inkeer, overdenking van de zonden en daarom ook een periode van vasten. Zo besloot het concilie van Macon (582) dat de maandagen, woensdagen en vrijdagen vanaf 15 november tot Kerst vastendagen zouden zijn. Het vasten tijdens advent kwam echter al in de middeleeuwen onder druk te staan.

Adventskrans – In de tijd van advent worden al eeuwenlang adventskransen gemaakt. Die traditie gaat terug op de heidense Germanen. Zij zagen dat rond 21 december de zon min of meer stilstond aan de hemel, de winterzonnewende. Dat was voor de Germanen reden een feest te vieren; als de zon stilstond, moesten zij uit eerbied ook het werk stilleggen, zo vonden zij. Geen wagen- of spinnenwiel mocht draaien. Dat lieten zij zien door een wagenwiel met bosgroen te versieren en op te hangen. De eerste zendelingen die onder de Germanen werkten, haakten daarbij aan en bestempelden deze tijd als een periode van inkeer en boete en koppelden aan dit Germaanse feest de komst van de Heere Jezus.